Pagbobote

The word Enthusiasm first appeared in English in 1603 with the meaning "possession by a god." The source of the word is the Greek enthousiasmos, which ultimately comes from the adjective entheos, "having the god within," formed from en, "in, within," and theos, "god."


'Eto ang etymology ng salitang "enthusiasm". Iniisip ko kung ano ang enthusiasm sa Tagalog. Ang sabi sa English-Tagalog dictionary -- sigla, kasiglahan. Kapag sinabi natin na ang isang bata ay masigla, halimbawa, ang ibig sabihin ay hindi siya matamlay. Ang salitang "kasiglahan" ay mas konektado sa kalusuhan ng katawan. Kung matamlay ang isang bata, tinitingnan kaagad kung may sakit siya. Kung matamlay ang bata, kailangan n'ya ng iron o gulay. Samakatuwid, ang "sigla" ay nasa physical, nutritive level. Ang kasiglahan ng isang tao ay nakukuha unang-una sa tamang pagkain at pangangalaga sa katawan. Hindi na nasapo ng salitang "sigla" ang etymology ng enthusiasm -- "having the god within". Ano kaya'ng mas angkop na salitang tagalog para sa "enthusiasm"?

Sa dictionary, ito ang definition ng enthusiasm:

Enthusiasm -- n.

1. Great excitement for or interest in a subject or cause.
2. A source or cause of great excitement or interest.

Ang personification para sa akin ng etymology at definition ng salitang "enthusiasm" ay si Lolo Anghel. Si Lolo Anghel ay isang magbobote na pinsan 'ata o kaibigan ng lolo ko, hindi ko na matandaan. Basta, ang sabi nila, kamag-anak ko daw si Lolo Anghel. Grade school ako noon noong lagi s'yang dumadaan sa harap ng tindahan namin. Lagi ko s'yang inaabangan kapag bakasyon, mga 9 hanggang 10 nang umaga. Tulak-tulak ni Lolo Anghel ang kariton n'yang gawa sa planks (ano ba ang tagalog dito) ng kahoy at walang pintura. Kapag nasa tapat na si Lolo Anghel ng tindahan namin, titingin saglit s'ya sa tindahan, hahanapin ng mata si Nanay, maghihintay na tawagin s'ya o batiin na lang kung wala kaming ipong bote. Ang tagal-tagal na nito at matagal na ring patay si Lolo Anghel pero ang hindi ko malilimutan ay yung hitsura ng mukha n'ya, ang mata n'ya, at kung paano s'ya gumalaw. Matanda na si Lolo Anghel noong nagbobote s'ya, siguro mga '70's. Hindi ko alam kung may mahaba s'yang mga biloy sa dalawang pisngi o masyado lang malalim ang wrinkles n'ya sa mukha na nagmumukhang mahabang biloy pag ngumingiti siya. Pag tinutulak n'ya ang kariton n'ya, tinutulak n'ya nang parang ang pinakamasayang gawain sa buong mundo ay magtulak ng kariton. Ang mata ni Lolo Anghel, yun ba'ng mata ng isang taong awas-awas ang kaligayan na natatapon na sa mata. Hindi ko alam kung nilalansi ako ng alala ko pero ang alaala ko sa kanya ay parang isang character sa Batibot, na sumisipol-sipol pa at pasayaw ang paglakad at gumagalaw-galaw ang ulo. Naalala ko n'un, noong bata ako, 9 years old ako, ang sabi ko sa sarili ko, sana paglaki ko, yun ang maging trabaho ko, mag-bahay-bahay, gala-gala, tapos mangongolekta ako ng bote tapos lilinisin ko ang bote para mapaglagyan uli para magamit uli ng tao. Sa pagbahay-bahay ay magbigay ng kasiyahan at manghawa ng enthusiasm.

Masaya nga sigurong maging magbobote kung iiisipin mong may kabuluhan ka sa iba. Kung walang magbobote, paano na ang ating mga toyo, suka at patis? Dati naman, hindi pa uso ang plastic na lalagyan. Maliit na bagay lang ang bote pero paano mabebenta ang patis, toyo at suka kung walang boteng lalagyan? Ano'ng lasa ng adobong walang toyo at suka? O kung gumawa man nang gumawa ng bagong bote ang mga pabrika ng toyo, suka at patis, paano naman ang ating mga nagamit na bote? Itatapon na lang natin nang itatapon sa likod ng bahay hanggang makalikha tayo ng bagong bundok na puro bote? O kung ayaw natin ng maruming bakuran, yung bakuran na lang ng ating barangay. O ng ating planeta.

Mahalaga at sa ikina-aayos ng iba at ng planeta ang ginagawa ni Lolo Anghel araw-araw. At ang kanyang gawain ay ginagawa n'ya ng may dignidad at enthusiasm. Ano pa'ng ibang gawain ang mas karapat-dapat asamin? Para sa akin ang angkop na Tagalog na salita para sa "enthusiasm" ay pagbobote.